Wat kun je doen om PDS klachten te verminderen?
Prikkelbare darm syndroom (PDS), in het Engels irritable bowel syndrome (IBS), is de meest voorkomende oorzaak van darmklachten en maagklachten. Ruim 1,7 miljoen Nederlanders heeft te maken met PDS-symptomen (Maag Lever Darm Stichting, z.d.). Belangrijke kenmerken zijn buikpijn, diarree en/of obstipatie, buikkrampen, winderigheid, opgeblazen buik, vermoeidheid en hoofdpijn.
PDS is in feite slechts gedefinieerd als een verzameling van symptomen. Een eenduidige oorzaak, klachtenverloop en het ziektemechanisme ontbreken. PDS moet dan ook scherp worden onderscheiden van IBD (inflammatory bowel disorder), een groep darmziekten die gekenmerkt worden door ontstekingsactiviteit in de darm. Hieronder vallen de Ziekte van Crohn, colitis ulcerose en microscopische colitis (Zeilstra, 2022).
Bij PDS worden ook vaak onstekingen gevonden, dit zijn echter laaggradige ontstekingen (Raskov et al., 2016). Hierdoor wordt de traditionele opvatting, waarbij PDS niet gepaard gaat met ontstekingen, uitgedaagd. Volgens Raskov et al. (2016) worden in meerdere studies laaggradige ontstekingen van het darmslijmvlies gevonden. Het is nu algemeen bekend dat een dergelijke ontsteking overgevoeligheid, verstoringen van het darmepitheel en een daaropvolgende veranderde darmperistaltiek kan veroorzaken.
De diagnose prikkelbare darm syndroom wordt door de huisarts gesteld op basis van een aantal indicatoren. De huisarts zal navragen welke klachten er zijn en hoelang de klachten aanwezig zijn. De vragen zijn opgesteld aan de hand van een aantal criteria. Wil jij weten of je mogelijk last hebt van PDS? Kijk dan op de website van de Maag Lever Darm Stichting.
Mensen krijgen vaak te horen dat ze moeten leven met deze klachten. Zo’n opmerking is moeilijk om te begrijpen, omdat de klachten erg vervelend kunnen zijn. Het is goed om te weten dat er nog verschillende behandelopties over zijn om de buikklachten te verminderen. Leefstijlaanpassingen, gezonde voeding en ondersteunende middelen (prebiotica, vitaminen, probiotica en kruiden voor de spijsvertering) zijn effectieve methoden die ingezet worden door een orthomoleculair darmtherapeut.
Oorzaken van PDS
Er is niet één oorzaak voor PDS en daardoor is er ook geen algemeen behandeling. Een behandelplan op maat middels onderzoek (darmonderzoek, bloedonderzoek en intoleranties) is nodig om de oorzaak te kunnen achterhalen. De volgende factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van PDS-klachten:
Symptomen van prikkelbare darm (Huiskamp & Lebbink, 2017; Maag Lever Darm Stichting, z.d.):
- Buikkrampen
- Aanhoudende buikpijn
- Opgezette buik
- Winderigheid
- Diarree
- Verstopping
- Ontlasting geeft van verlichting
- Symptomen worden erger na de maaltijd
- Valse aandrang en problemen met ontlasting
- Slijm bij de ontlasting
- Misselijkheid
- Vermoeidheid en lusteloosheid
Voedingsadvies bij PDS
Gezonde voeding is de basis voor een gezond darmmicrobioom en een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van PDS (Galicia et al., 2022). Het darmmicrobioom bestaat uit alle levende beestjes die in je darmen wonen zoals bacteriën, virussen, schimmels, parasieten en gisten. Deze darmbewoners bepalen voor een groot gedeelte hoe fit en gezond jij je voelt (Wang et al., 2020).
Het is dus belangrijk om goed voor je darmmicrobioom te zorgen met de juiste voeding en leefstijl.
Een gezond eetpatroon bestaat uit het eten van veel groente, fruit, gezonde vetten, dierlijke en plantaardige eiwitten, gezonde koolhydraten en voldoende vochtinname. Variatie is hierbij de sleutel. Producten die de darmen irriteren en klachten kunnen verergeren, zullen zoveel mogelijk vermeden moeten worden. Daarnaast is het belangrijk om licht verteerbare maaltijden te maken zoals rijst met gestoomde groente en gevogelte. Zwaar verteerbare maaltijden zoals gebakken aardappels en roodvlees met saus, spek en een klein beetje groente zijn moeilijk verteerbaar. Dit betekent dat het spijsverteringsstelsel hard zijn best moet doen om alles te verteren, vaak lukt dit niet helemaal en geeft dan darmklachten.
Gezonde voeding:
- 400- 500 gram groente en 2-3 stuks fruit
- Gezonde vetten van avocado, vis, kokosolie, lijnzaadolie, olijfolie, etc.
- Glutenvrije koolhydraten zoals haver, rijst, boekweit, quinoa, etc.
- Dierlijke en plantaardige eiwitten van gevogelte, vis, peulvruchten, ei, noten en zaden
- 1,5 tot 2 liter zuiver bronwater of lichte kruidenthee per dag
- Varieer en eet met de seizoenen mee
Voeding die PDS-symptomen mogelijk kan verergeren:
- Gluten, lactose en fructose
- Ongezonde vetten uit koekjes, snoep, zonnebloemolie en andere omega-6 houdende oliën
- E-nummers van smaakstoffen, zoetstoffen, kleurstoffen, etc.
- Teveel alcohol en koffie
Algemene adviezen om de spijsvertering te ondersteunen:
- Kauw ongeveer 20-30 keer
- Neem kleine en rustige happen
- Spoel het eten niet weg met drinken
- Zorg voor een ontspannen omgeving, eet aan tafel en niet voor de tv. Het kan helpen om voor het eten een ontspannen ademhaling te gebruiken. Bijvoorbeeld: adem 4 tellen in door de neus, wacht 2 tellen en adem rustig 4 tellen uit door de neus.
- Eet 3 tot 4 maaltijden per dag en eet op regelmatige tijdstippen
- Eet zolang je honger hebt en zeker niet te veel. Vermijd ‘te’.
- Eet de laatste maaltijd 2 tot 4 uur voor het slapengaan
- Als je moe bent of minder energie hebt let dan extra op met zwaar verteerbare maaltijden (pizza met kaas en vlees bijv.)
- Vermijd producten waar je last van krijgt. Producten zoals gluten, koemelk, peulvruchten, koolsoorten, scherpe specerijen, prei, ui, spruitjes, knoflook, zuurkool en paprika zijn producten waar sommige mensen buiklachten van krijgen.
PDS: een voorbeeld in de praktijk
Een vrouw van begin 30 heeft vaak een opgezette buik na de avondmaaltijd, daarnaast heeft zij vaak buikpijn, een onregelmatige stoelgang en last van vermoeidheid. Ook worden niet alle voedingsmiddelen altijd goed verdragen, maar het is moeilijk om uit te sluiten welke voedingsmiddelen welke klachten veroorzaken.
Uit de anamnese blijkt dat ze al van kinds af aan darmklachten heeft, maar de oorzaak is nooit gevonden. Bij de huisarts wordt de diagnose PDS gesteld. Het advies is om medicatie te nemen, movicolon en psylliumvezels, tegen de darmkrampen en een FODMAP dieet te volgen. In het begin lijkt dit een positief effect te hebben op de darmklachten. Echter, na verloop van tijd worden de klachten steeds erger.
Met een orthomoleculair consult wordt altijd gekeken naar alle aspecten die kunnen bijdragen aan PDS-klachten. Zo wordt o.a. het voedingspatroon, leefstijlgewoonten, klachtengeschiedenis, medicatie en onderzoeken van de huisarts/ziekenhuis besproken. Dit geeft inzicht in de triggers en oorzaken van de PDS-symptomen.
Uit de anamnese blijkt dat zuivel, varkensvlees en suikerhoudende producten meer klachten geven en licht verteerbare maaltijden en veel groente de klachten lijken te verminderen bij deze mevrouw. Ze heeft daarnaast stress van het werk en de thuissituatie en heeft twee keer een antibiotica kuur gevolgd vanwege een vermoedelijke parasiet.
Aanvullend darm-microbioom onderzoek en intolerantie onderzoek laat zien dat er schimmels, schadelijke LPS-bacteriën, een lage diversiteit aan “gezonde” bacteriën en een verlaagde slijmvliesimmuniteit aanwezig is. Uit de intolerantie test blijkt er een reactie aanwezig op rogge, tarwe, spelt en zuivelproducten.
Hoe ziet een behandelplan voor PDS eruit?
Aan de hand van de anamnese, intakeformulieren en aanvullend onderzoek krijgt mevrouw een advies op maat. Het advies bestaat uit het weglaten van intolerante voedingsmiddelen voor ten minste vier maanden, en glutenvrije- en lactosevrije recepten voor ontbijt, de lunch en het avondeten. Daarnaast worden supplementen geadviseerd om de slijmvliesimmuniteit te verbeteren en schadelijke bacteriën en schimmels te moduleren.
Na twee maanden komt ze terug voor een vervolg consult en de klachten zijn voor een groot gedeelte verdwenen. Ze heeft meer energie, geen darmkrampen meer, de buik is veel minder opgezet na het eten en de stoelgang is weer regelmatig en consistent. Voor de volgende fase van het herstelplan worden probiotica en kruiden ingezet om de slijmvliesimmuniteit nog meer te verbeteren. Het voedingsadvies blijft van kracht. Zes maanden later is mevrouw vrij van darmklachten en weet welke voedingsmiddelen ze wel en niet kan nuttigen.
Dit verhaal is geen uitzondering. In de praktijk komen veel mensen langs met darmklachten die goede resultaten boeken met een afgestemde totaalaanpak. Wanneer je te horen krijgt dat je moet leren leven met PDS zijn er nog voldoende mogelijkheden om weer fit en gezond te zijn.
Klik hier voor meer informatie over een PDS-behandeling bij BodySwitch.
Bronnen
Galica, A. N., Galica, R., & Dumitrascu, D. L. (2022). Diet, fibers, and probiotics for irritable bowel
syndrome. J Med Life, 15(2), 174–179. https://doi.org/10.25122/jml-2022-0028
Raskov, H., Burcharth, J., Pommergaard, H., & Rosenberg, J. (2016). Irritable bowel syndrome, the microbiota and the gut-brain axis. Gut microbes, 7(5), 365–383. https://doi.org/10.1080/19490976.2016.1218585
Wang, L., Alammar, N., Singh, R., Nanavati, J., Song, Y., Chaudhary, R., & Mullin, G. E. (2020). Gut
Microbial Dysbiosis in the Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Meta-Analysis of Case-Control Studies. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 120(4), 565–586. https://doi.org/10.1016/j.jand.2019.05.015
